Goede mondverzorging vanaf het eerste tandje is de belangrijkste manier om gaatjes te voorkomen.
Hieronder vind je de actuele richtlijnen per leeftijdsgroep, met veelvoorkomende problemen en oplossingen.

0–2 jaar – Baby’s en Peuters

Advies

• Begin zodra het eerste tandje doorbreekt

• 1x per dag poetsen met tandpasta 1000 ppm fluoride

• Hoeveelheid: een rijstkorrel

• Gebruik een baby- of peutertandenborstel met zachte haartjes

• Poets bij voorkeur voor het slapen gaan

• Ouders doen altijd het poetsen

Veelvoorkomende problemen & oplossingen

3–5 jaar – Kleuters

Advies

• 2x per dag poetsen met tandpasta 1000 ppm fluoride

• Hoeveelheid: een erwtje

• Ouders poetsen altijd na – kinderen missen veel plekjes

• Poets minstens 2 minuten

Veelvoorkomende problemen & oplossingen

6–12 jaar – Schoolkinderen

Advies

• 2x per dag poetsen met tandpasta 1450 ppm fluoride

• Hoeveelheid: een erwtje

• Ouders controleren en helpen napoetsen tot minstens 10 jaar

• Leer de juiste techniek: kleine cirkelbewegingen langs het tandvlees

Veelvoorkomende problemen & oplossingen

12+ jaar – Tieners

Advies

• 2x per dag poetsen met tandpasta 1450 ppm fluoride

• Bij verhoogd risico: extra fluoride mondspoeling (zonder alcohol)

• Gebruik floss of ragers, zeker bij beugelbehandeling

• Stimuleer eigen verantwoordelijkheid

Veelvoorkomende problemen & oplossingen

Algemene Tips

• Laat kinderen uitspugen, maar niet overvloedig spoelen – zo blijft fluoride langer actief

• Vervang tandenborstels elke 3 maanden of na ziekte

• Maak poetsen positief: beloningskaarten, stickers of samen poetsen werken goed

• Minimaal twee keer per jaar naar de tandarts

Bronnen

• EAPD (2019) – Guidelines on the use of fluoride in children

• Ivoren Kruis (2023) – Richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen

• KNMT / NVM – Poetsadviezen per leeftijd

• WHO (2015) – Sugars intake for adults and childrend

1. Fluoride: Waarom het Belangrijk is voor het Gebit van uw Kind

   Sommige ouders maken zich zorgen over fluoride in tandpasta.
   Dat is begrijpelijk – we willen allemaal dat onze kinderen veilig en gezond opgroeien.
   Daarom leggen we hier rustig uit wat fluoride doet, waarom tandartsen het aanbevelen en waarom het veilig is.

   Wat is fluoride?

   Fluoride is een natuurlijk mineraal dat in kleine hoeveelheden voorkomt in water, voedsel en in de bodem.
   Het helpt het tandglazuur sterker te maken, waardoor tanden beter bestand zijn tegen de zuren die gaatjes veroorzaken.

   Waarom fluoride zo belangrijk is

   • Bescherming tegen gaatjes: Fluoride herstelt beginnende schade in het glazuur en voorkomt dat kleine plekjes echte gaatjes worden.

   • Wetenschappelijk bewezen: Honderden onderzoeken tonen aan dat kinderen die tandenpoetsen met fluoride tandpasta veel minder gaatjes krijgen dan kinderen die zonder fluoride poetsen.

   • Veilig in de juiste hoeveelheid: De hoeveelheid fluoride in peuter- en kindertandpasta is precies afgestemd op de leeftijd.

   Veelgehoorde zorgen – en de feiten

   1. “Fluoride is een giftige stof.”
   Alles kan giftig zijn in te grote hoeveelheden – zelfs water of vitamines.
   De hoeveelheid fluoride in tandpasta is veilig en zeer laag.
   Een kind zou meerdere tubes tandpasta in één keer moeten opeten om ziek te worden.

   2. “Mijn kind slikt tandpasta door, is dat gevaarlijk?”
   Daarom adviseren we:

   • Voor kinderen tot 2 jaar slechts een heel klein beetje tandpasta (rijstkorrel)

   • Voor kinderen van 3–5 jaar een erwtje tandpasta
     Zo krijgen ze precies genoeg fluoride binnen om de tanden te beschermen, zonder risico.

   3. “Ik heb gehoord dat fluoride schadelijk kan zijn voor de hersenen.”
   Onderzoek dat schadelijke effecten suggereerde, betrof vaak gebieden met extreem hoge fluoridegehaltes in het drinkwater (veel hoger dan ooit in tandpasta zit).
   Grote, goed uitgevoerde studies laten zien dat de hoeveelheid fluoride in tandpasta veilig is en geen nadelige effecten heeft op de gezondheid van kinderen.

   Wat gebeurt er zonder fluoride?

   Kinderen die zonder fluoride poetsen hebben twee tot drie keer zoveel kans op gaatjes.
   Een gaatje betekent boren, vullen en soms zelfs pijnlijke behandelingen.
   Preventie is veel fijner – voor ouder én kind.

   Ons advies

   • Gebruik tandpasta met fluoride in de aanbevolen hoeveelheid.

   • Poets 2x per dag – ook ’s avonds na de laatste voeding of snack.

   • Laat kinderen uitspugen, maar niet overvloedig spoelen, zodat fluoride zijn werk kan doen.

   Bronnen

   • EAPD (2019) – Guideline on Use of Fluoride in Children

   • Ivoren Kruis (2023) – Richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen

   • Cochrane Review (2019) – Fluoride toothpaste for preventing dental caries in children and adolescents

Gezonde Tanden: Voeding & Leeftijdsgebonden Tips

Voedingsadvies volgens stoplichtmodel

Groen – Mag vaak

• Water

• Melk bij de maaltijd

• Groente (komkommer, wortel, paprika)

• Kaasblokjes

• Ongezouten noten (vanaf ±4 jaar, i.v.m. verslikken)

• Gekookt ei

• Volkoren boterham of cracker met hartig beleg

• Suikervrije kauwgom (bij oudere kinderen)

Geel – Soms (bij voorkeur bij de maaltijd)

• Vruchtensap of diksap (liefst verdund)

• Gedroogd fruit, rozijnen

• Koek, snoep, chocola

• Crackers en chips

• Light-frisdrank (beperkt, vanwege zuur)

Rood – Liever niet

• Lollies, zuurtjes (langdurig suiker- en zuurcontact)

• Fles of tuitbeker met melk of sap in bed

• Pyjamapap of zoete opvolgmelk na het poetsen

• Frisdrank en energiedrank

• Suiker, honing of siroop in fles of thee

Tips per leeftijdsgroep

0–2 jaar – Baby’s en Peuters

• Begin met poetsen zodra het eerste tandje doorbreekt (1x per dag)

• Poets vanaf 2 jaar twee keer per dag met fluoride peutertandpasta

• Geef alleen water na het poetsen of ’s nachts

• Zorg voor vaste eet- en poetsroutines

• Laat je kind wennen aan nieuwe smaken – bied meerdere keren aan

3–5 jaar – Kleuters

• Poets twee keer per dag met fluoride tandpasta (1000–1450 ppm)

• Ouders moeten altijd napoetsen

• Geef snoep en koek alleen bij een maaltijdmoment

• Stimuleer water en melk als standaarddrankjes

• Laat kinderen kiezen tussen gezonde opties en eet samen

6–12 jaar – Schoolkinderen

• Poets twee keer per dag met fluoride tandpasta (1450 ppm)

• Ouders controleren poetsen tot minimaal 10 jaar

• Geef water in de schoolbeker

• Vraag de tandarts naar beschermende sealants

• Betrek kinderen bij boodschappen en koken om gezonde keuzes te stimuleren

12+ jaar – Tieners

• Poets twee keer per dag met fluoride tandpasta (1450 ppm)

• Eventueel extra fluoride mondspoeling (zonder alcohol)

• Bespreek de gevolgen van frisdrank, energiedrank en snacken

• Stimuleer eigen verantwoordelijkheid: afspraken maken, poetsen bijhouden

• Gebruik apps of timers als herinnering voor poetsmomenten

  ---

Algemene boodschap:
Beperk eet- en drinkmomenten tot maximaal 4–7 per dag, kies gezonde en vullende tussendoortjes en poets altijd twee keer per dag met fluoride tandpasta. Zo blijft het gebit van je kind sterk en gezond.

Cariës (Gaatjes) – Oorzaken per Leeftijdsgroep

Cariës ontstaat wanneer bacteriën in de mond suikers omzetten in zuur. Dit zuur tast het glazuur van de tanden aan.
Bij kinderen speelt de leeftijd een grote rol: eet- en drinkgewoonten, poetsgewoonten en tandontwikkeling veranderen snel.

 0–2 jaar – Baby’s en peuters

Risico’s:

• Nachtelijke (fles)voeding met melk of zoete dranken

• Aanhoudend voeden op verzoek ’s nachts na doorbraak van de eerste tandjes

• Niet of te laat beginnen met tandenpoetsen

Tips voor ouders:

• Poets zodra het eerste tandje doorbreekt, 1x per dag met fluoride peutertandpasta (1000 ppm).

• Geef na het tandenpoetsen alleen nog water.

• Vermijd het laten sabbelen op flesjes of tuitbekers met melk, sap of diksap.

• Ga rond de 1e verjaardag voor de eerste keer naar de tandarts (geboortejaarcontrole).

3–5 jaar – Kleuters

Risico’s:

• Veel zoete tussendoortjes of drankjes (sap, limonade, snoep)

• Onvoldoende poetsen of poetsen zonder fluoride tandpasta

• Onregelmatige poetstijden

Tips voor ouders:

• Poets 2x per dag met fluoride tandpasta (1000–1450 ppm).

• Help bij het poetsen – kinderen kunnen dit nog niet goed zelf.

• Beperk suiker tot maximaal 4–7 eet- en drinkmomenten per dag.

• Stimuleer water en melk als dorstlessers.

6–12 jaar – Schoolkinderen

Risico’s:

• Nieuwe blijvende kiezen breken door – kwetsbaar voor cariës

• Zelf poetsen maar vaak nog onvoldoende techniek

• Zoete snacks en frisdrank tijdens schooldagen

• Mondhygiëne kan minder worden in de wisselfase

Tips voor ouders:

• Controleer of er goed wordt gepoetst – poets na tot minstens 10 jaar.

• Gebruik tandpasta met 1450 ppm fluoride.

• Vraag de tandarts naar sealants voor nieuwe blijvende kiezen (beschermlaagje).

• Geef gezonde tussendoortjes en water in de schoolbeker.

12+ jaar – Tieners

Risico’s:

• Meer frisdrank, energiedrank, snoep en snacks

• Onregelmatig poetsen (bijvoorbeeld vergeten in de ochtend)

• Beugelbehandeling → moeilijker schoonhouden

• Soms beginnende tandvleesproblemen

Tips voor ouders:

• Stimuleer 2x per dag poetsen met fluoride tandpasta (1450 ppm).

• Gebruik eventueel mondspoeling met fluoride (zonder alcohol).

• Let op suikerinname – vooral fris- en energiedrankjes vermijden.

• Bij beugel: gebruik speciale ragers en goede poetsinstructie van de mondhygiënist.

💡 Belangrijk:

• Cariës kan al bij heel jonge kinderen ontstaan (zuigflescariës).

• Het risico is het grootst als tanden vaak en lang in contact komen met suiker (eten/drinken) zonder dat er tussendoor wordt gepoetst.

• Fluoride en regelmatige tandartsbezoeken zijn de beste bescherming.

Borstvoeding en Gezonde Tandjes

Borstvoeding is heel goed voor de gezondheid en ontwikkeling van je baby.
Maar zodra de eerste tandjes doorkomen, is het belangrijk om ook aan het gebit te denken. Melk – ook moedermelk – bevat natuurlijke suikers die gaatjes kunnen veroorzaken als de tandjes vaak of lang in contact komen met melk, vooral ’s nachts.

1. Poets zodra het eerste tandje doorbreekt

• Gebruik een zachte peutertandenborstel en een rijstkorrel-groot beetje peutertandpasta met fluoride.

• Poets twee keer per dag, ook ’s avonds na de laatste voeding.

2. Beperk nachtelijke voedingen zodra de tanden door zijn

• Voeden op verzoek is normaal bij jonge baby’s, maar zodra er tandjes zijn en je baby goed groeit, kun je nachtvoedingen geleidelijk afbouwen.

• ’s Nachts blijft melk langer rond de tandjes hangen, waardoor gaatjes sneller kunnen ontstaan.

• Tips om af te bouwen:

  • Verkort de duur van de voeding stap voor stap.

  • Bied troost zonder te voeden: knuffelen, zachtjes praten of wiegen.

  • Een fopspeen kan helpen bij de zuigbehoefte.

3. Laat je baby drinken uit een beker vanaf 6-9 maanden

• Laat je baby wennen aan water uit een open beker of tuitbeker.

• Hoe eerder je begint, hoe makkelijker het is om nachtelijke voedingen af te bouwen.

4. Gezond eet- en drinkpatroon

• Beperk zoete drankjes (sap, limonade, diksap) en tussendoortjes.

• Water en melk zijn de beste dorstlessers.

• Geef eten en drinken op vaste momenten, dit helpt de tanden beschermen.

5. Vaste voeding op tijd

• Vanaf 4-6 maanden kun je vaste voeding introduceren (volg het advies van het consultatiebureau).

• Hierdoor krijgt je baby meer verzadiging overdag, wat helpt om nachtvoedingen te verminderen.

💡 Goed om te weten:

• Borstvoeding tot 12 maanden vormt geen extra risico op gaatjes als er goed gepoetst wordt.

• Het risico op gaatjes stijgt vooral bij langdurig en frequent voeden in de nacht na doorbraak van de tandjes, zonder tandenpoetsen.

Bronnen

• World Health Organization (2023) – Breastfeeding and Complementary Feeding Guidelines

• American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD) (2024) – Policy on Early Childhood Caries

• European Academy of Paediatric Dentistry (EAPD) (2019) – Guidelines on Oral Health Care for Infants

• Ivoren Kruis (2023) – Richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen

• WHO (2015) – Guideline: Sugars intake for adults and children

Flesvoeding en Gezonde Tandjes

Flesvoeding is een goede en veilige manier om je baby te voeden.
Maar zodra de eerste tandjes doorkomen, is het belangrijk om te zorgen dat de tanden niet te vaak en te lang in contact komen met melk of andere dranken.

1. Poets zodra het eerste tandje doorbreekt

• Gebruik een zachte peutertandenborstel en een rijstkorrel-groot beetje peutertandpasta met fluoride.

• Poets twee keer per dag, ook ’s avonds na de laatste fles.

2. Beperk nachtelijke flessen

• Geef de laatste fles vóór het tandenpoetsen.

• Probeer na het poetsen geen melk of zoete drankjes meer te geven.

• Als je baby nog een nachtvoeding nodig heeft, geef dan water na het poetsen of poets na de fles opnieuw.

3. Gebruik de fles op vaste momenten

• Geef de fles op vaste tijden, niet om je baby te laten doorsabbelen of in slaap te vallen.

• Langdurig sabbelen aan een fles, vooral ’s nachts, verhoogt het risico op gaatjes.

4. Opvolgmelk en Pyjamapap

• Opvolgmelk na 1 jaar is meestal niet nodig als je kind gevarieerd eet. Gewone melk of zuivelproducten zijn vaak voldoende.

• Pyjamapap bevat vaak veel suikers. Het geeft extra risico op gaatjes als het vlak voor het slapen wordt gegeven, vooral als er niet meer wordt gepoetst.

• Kies liever voor gezonde avondmaaltijden en water na het poetsen.

5. Geen suiker in de fles

• Voeg geen suiker, honing, siroop, vruchtensap of zoete thee toe aan de fles.

• Dit kan niet alleen gaatjes veroorzaken, maar ook gewenning aan zoete smaken en een verhoogd risico op overgewicht.

6. Overstappen op een beker

• Laat je kind vanaf 6-12 maanden wennen aan drinken uit een beker.

• Zo leer je je kind zelfstandig drinken en voorkom je langdurig gebruik van de fles.

💡 Goed om te weten:

• Kinderen die langdurig (zoete) flesvoeding krijgen, hebben een hoger risico op gaatjes – vooral als ze ’s nachts een fles krijgen en daarna niet poetsen.

• Water is de beste dorstlesser na het tandenpoetsen.

Bronnen

• World Health Organization (2023) – Infant and Young Child Feeding Guidelines

• American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD) (2024) – Policy on Early Childhood Caries

• European Academy of Paediatric Dentistry (EAPD) (2019) – Guidelines on Oral Health Care for Infants

• Ivoren Kruis (2023) – Richtlijn Mondzorg voor Jeugdigen

• WHO (2015) – Guideline: Sugars intake for adults and children

Wat is een kaaskies?

Een kaaskies wordt officieel Molar-Incisor Hypomineralisation (MIH) genoemd.
Dit is een veelvoorkomende aandoening waarbij het glazuur van de eerste blijvende kiezen (en soms voortanden) niet volledig goed is aangelegd. Ongeveer 1 op de 6 kinderen heeft in meer of mindere mate last van MIH.

Bij MIH is het glazuur:

• Zachter dan normaal

• Gekleurd (wit, geel of bruin)

• Gevoeliger voor pijn, koude en warme of zure dranken

• Minder hard, waardoor het kan afbrokkelen of sneller gaatjes kan krijgen

Hoe ontstaat MIH?

Het glazuur van de blijvende kiezen wordt gevormd in de eerste drie levensjaren.
Als het kind in deze periode een ziekte, hoge koorts of andere stress doormaakt, kan de opbouw van het glazuur verstoord worden.
De exacte oorzaak is nog niet helemaal duidelijk, maar onderzoek toont aan dat factoren zoals:

• Ernstige koorts of infecties

• Problemen tijdens de geboorte

• Vitamine D-tekort of lage zuurstofgehaltes

  een rol kunnen spelen.

  MIH is dus niet het gevolg van slecht poetsen of verkeerde voeding.

Hoe herken je MIH?

• De eerste blijvende kiezen komen rond de 6 jaar door.

• MIH-kiezen vertonen vaak witte, gele of bruine vlekken op het kauwvlak of de zijkanten.

• Soms klaagt een kind over pijn tijdens het poetsen of het eten van koude/warme dingen.

• Bij ernstige MIH kan het glazuur snel afbrokkelen en kunnen de kiezen “afgesleten” lijken.

Waarom is MIH belangrijk?

Kinderen met MIH hebben een hoger risico op:

• Gevoeligheid en pijn, wat ertoe kan leiden dat ze minder goed willen poetsen.

• Gaatjes (cariës) omdat het glazuur zachter is.

• Snellere slijtage of breuk van de kiezen.

Vroege herkenning is belangrijk, zodat de tandarts maatregelen kan nemen om de kiezen te beschermen.

Wat kan de tandarts doen?

Afhankelijk van de ernst van MIH kan de tandarts:

• Extra fluoridebehandelingen of laklagen geven om het glazuur te versterken.

• Sealants (beschermlaagjes) aanbrengen op de kiezen.

• Bij pijn: tijdelijke of definitieve vullingen plaatsen.

• RVS-kronen (stainless-steel kronen) plaatsen: een metalen kapje dat de hele kies bedekt en beschermt.

  • Dit is vaak de beste oplossing bij ernstige MIH, omdat de kies zo jarenlang pijnvrij en sterk blijft.

  • Een RVS-kroon wordt in één afspraak geplaatst en is pijnloos met een goede verdoving.

• In sommige gevallen: een kies op het juiste moment verwijderen, zodat de andere tanden mooi recht kunnen doorgroeien.

Wat kun je zelf doen?

• Poets 2x per dag met fluoride tandpasta (1450 ppm).

• Ga 2x per jaar naar de tandarts of mondhygiënist voor controle.

• Let op gevoeligheid: meld pijn of moeite met poetsen aan de tandarts.

• Beperk suikerinname om extra schade te voorkomen.

💡 Belangrijk:
MIH is een veelvoorkomende aandoening, en met goede zorg kunnen deze kiezen vaak jarenlang goed functioneren.
Een RVS-kroon kan een uitstekende manier zijn om een aangetaste kies te behouden en pijn te voorkomen.
Vroege signalering, goed poetsen en regelmatig bezoek aan de tandarts zijn de sleutel tot het voorkomen van problemen.

Aften bij Kinderen

Wat zijn aften?

Aften zijn kleine, pijnlijke zweertjes in de mond.
Ze zien eruit als witte of gele plekjes met een rood randje.
Ze kunnen voorkomen op:

• De binnenkant van de lip

• De tong

• Het tandvlees

• De binnenkant van de wangen

Aften zijn vervelend, maar niet gevaarlijk en niet besmettelijk.

Waardoor ontstaan aften?

De precieze oorzaak is niet helemaal bekend.
Mogelijke factoren zijn:

• Stress of vermoeidheid

• Kleine verwondingen in de mond (bijten op de wang, harde tandenborstel)

• Voedingstekorten (zoals ijzer, vitamine B12 of foliumzuur)

• Allergieën of gevoeligheid voor bepaald voedsel

• Soms een reactie op een virus of infectie

• Erfelijke aanleg (het kan in families vaker voorkomen)

Hoe merk je dat je kind aften heeft?

• Pijn of branderig gevoel in de mond

• Moeite met eten, drinken of tandenpoetsen

• Soms lichte koorts of gezwollen klieren in de hals

Wat kun je thuis doen?

• Geef zacht, koel voedsel (yoghurt, appelmoes, banaan)

• Vermijd zure of pittige voeding (citrus, tomaat, sinaasappelsap) – dit prikt

• Zorg dat je kind voldoende drinkt

• Poets voorzichtig met een zachte tandenborstel

Voor pijn:

• Geef eventueel paracetamol (volgens dosering)

• Een koude drinkfles of ijsklontje kan de pijn tijdelijk verlichten

Wanneer naar de tandarts of huisarts?

• Als aften langer dan 2 weken blijven

• Als er zeer veel aften tegelijk ontstaan

• Als je kind niet kan eten of drinken door de pijn

• Bij hoge koorts of ziek gevoel

De arts of tandarts kan dan een speciale gel of mondspoeling voorschrijven om de pijn te verminderen en de genezing te versnellen.

💡 Goed om te weten:
Aften komen vaak terug, maar meestal worden ze naarmate een kind ouder wordt minder frequent en minder heftig. Ze gaan in de meeste gevallen vanzelf over.

Als tandartspraktijk vinden wij het belangrijk dat onze patiënten tevreden zijn over de behandeling die zij ontvangen.

Wij streven er dan ook naar om onze patiënten zo goed mogelijk te behandelen en te begeleiden. Mocht het toch voorkomen dat een patiënt niet tevreden is over de behandeling of over het gedrag van een van onze medewerkers, dan horen wij dit graag van hen. Op deze manier kunnen wij de klacht serieus nemen en samen met de patiënt werken aan een oplossing.

Patiënten  kunnen klachten telefonisch of via email naar info@kindertandartsgouda.nl aan ons doorgeven. Wij zijn aangesloten bij de KNMT en de klachtenregeling van de KNMT, zodat patiënten zich bij onopgeloste klachten kunnen wenden tot een onafhankelijke klachtenfunctionaris.